Proje Hakkında

Kısa Bilgi

Belediye ve üniversiteler, devasa kampüsleri ve hizmet birimleriyle, kamu sektörü enerji tüketiminde önemli bir paya sahiptir. Bu kurumlara ait tesislerde, binalarda ve kampüslerde enerji verimli teknolojilerin gelişimi ve yenilebilir enerji üretiminin artırılması, Türkiye’de daha az enerji-yoğun ve karbondan arındırılmış bir kamu sektörünün oluşturulması için önem taşımaktadır.

Bunun yanı sıra, belediyelerde ve üniversitelerde yeşil enerji yatırımlarının artması, kamuda genel olarak kolaylaştırıcı bir kilit unsur olacaktır. Ayrıca, yenilebilir enerji ve enerji verimliliğinde farkındalığı artıracaktır.

Bu kapsamda mevcut projenin temel amacı, AB etkin kaynak kullanımı ilkeleri doğrultusunda, enerji verimliliğini ve yenilenebilir enerji yatırımlarını desteklemektir.

0
kişiye eğitim
0
saha ziyareti
0
ihtiyaç analizi raporu
0
yenilenebilir enerji fizibilite çalışması
0
enerji verimliliği denetim raporu
0
projeye mühendislik desteği
0
YE ve EV uygulamalarına yönelik yurt dışı ziyareti
0
Ar-Ge uygulamalarına yönelik yurt dışı ziyareti
0
Ar-Ge projesine uzman desteği

Bu amaç doğrultusunda,

1. BİLEŞEN

Belediye ve üniversitelere yenilenebilir enerji ve enerji verimliliği yatırımlarına yönelik eğitimler verilecek ve çalışma ziyaretleri yapılacak

2. BİLEŞEN

Belediye ve üniversitelere yenilenebilir enerji ve enerji verimliliği yatırımlarına yönelik saha ziyaretleri gerçekleştirilecek

3. BİLEŞEN

Pilot projeler için tedarik dokümanları hazırlanacak ve mühendislik desteği sağlanacak

4. BİLEŞEN

Üniversitelere yenilenebilir enerji ve enerji verimliliği alanlarında Ar-Ge desteği sağlanacaktır

Mevcut Durum

Türkiye’nin enerjide ithalata bağımlılığı, büyüyen ekonomi ve artan enerji talebiyle paralel olarak artış göstermektedir. Yüksek büyüme oranları neticesinde, Türkiye’nin yıllık enerji talebi ortalama %7-8 oranında artmıştır. Türkiye bu alanda Avrupa’da birinci, dünyada ise Çin’in ardından ikinci sırada yer almaktadır.

0
GW/h

Elektrik üretimi
(2017 sonu)

0
GW

2017 yılında toplam kurulu kapasite
(2003 yılında 35,587 GW)

%57.1

Yerli kaynaklar kullanılarak üretilen elektriğin toplam kurulu kapasiteye oranı
(Kasım 2017)

%45.2

Yenilenebilir enerji kaynaklarının yerli kaynaklara dayalı kurulu kapasiteye oranı
(Yaklaşık 37,5 GW)

0
GW

Yerli kaynaklar içinde hidroelektrik santrallarinin payı

%70.7

Termik santrellerin toplam elektrik üretimindeki oranı

%29.3

Yenilenebilir enerji kaynaklarının toplam elektrik üretimindeki oranı
(HES %19.9, Rüzgar %5.8, Diğer %3.6)

%37.3

Doğal gaz ve sıvılaştırılmış doğal gazın toplam elektrik üretimindeki oranı
(2010 yılında %46.5)

0
GWh

2017 yılı itibarıyla Türkiye’nin toplam enerji sarfiyatı

%86.3

Elektrik üretiminde özel sektörün oranı
(Kurulu kapasitedeki oranı %76)

0
TEP

2016 yılında birincil enerji arzı
(2013 yılında 136.229 TEP)

0
TEP

2016 yılında sera gazı salınımı
(2013 yılında 438.8 TEP)

2015 yılı itibarıyla Türkiye’nin birincil enerji yoğunluğu, 2000 yılına kıyasla %23,1 azalmış; 2015 yılı itibarıyla nihai enerji yoğunluğu 2000 yılına kıyasla %15 azalmıştır.

Hedef Sürdürülebilir bir Enerji Sektörü

Enerji talebindeki hızlı artış neticesinde, enerji verimliliğinin (EV) artırılması, sera gazı salınımının azaltılması, enerji arzında güvenliğin sağlanması, sürdürülebilir bir enerji sektörünün inşa edilmesi ve etkin bir biçimde işleyen bir liberal enerji piyasasının oluşturulması doğrultusunda somut adımlar atmak elzem hale gelmiştir. Buna ilaveten, enerjide ithalata bağımlılığın azaltılması ve özel sektörün inovasyon kapasitesinin yükseltilmesi yoluyla mevcut enerji üretim yapısının dönüştürülmesi de Türkiye’nin hedefleri arasındadır. Bu amaçla, bir dizi yasal ve kurumsal reform hayata geçirilmiş ve geçirilmeye devam etmektedir. Bu bağlamda, enerji verimliliği ve yenilenebilir enerji (YE) piyasalarının genişletilmesi, bununla eş zamanlı olarak yenilikçi teknolojilerin kullanılması, Türkiye’nin enerji politikaları ve stratejileri çerçevesinde öncelikli hedefler olarak öne çıkmaktadır.

Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı, 2015 – 2019 Enerji ve Tabii Kaynaklar Stratejik Planı’nda, Türkiye enerji sektörünün önceliklerini 9 tema ve 16 hedef çerçevesinde tanımlamaktadır.

Enerji Verimliliği Strateji Belgesi’nde, sektöre ilişkin politikalar, atılması gereken adımlar ve bu adımların hangi kurumlar tarafından atılacağı ile ilgili tanımlamalar yer almaktadır. Birinci Ulusal Enerji Verimliliği Eylem Planı (UEVEP) 2018 yılında yayınlanmıştır. UEVEP’te yer alan bilgilere göre, 2023 yılında Türkiye’nin birincil enerji tüketiminin %14 azaltılması hedeflenmektedir.

Elektrik Piyasası ve Arz Güvenliği Strateji Belgesi ve Ulusal Yenilenebilir Enerji Eylem Planı’nda (UYEEP) ana hedef, toplam elektrik üretiminin %30’unun yenilenebilir enerji kaynakları kullanılarak gerçekleştirilmesi olarak belirlenmiştir. Yenilenebilir Enerji kaynaklarına dayalı kurulu kapasite hedefleri ise şu şekilde belirlenmiştir:

  • Hidroelektrik: 34 000 MW
  • Rüzgâr. 20 000 MW
  • Güneş 5 000 MW
  • Jeotermal ve biokütle: 1 000 MW

Enerji Verimliliği ve Yenilenebilir Enerji alanlarında gerçekleştirilen Ar-Ge çalışmaları ile ilgili olarak, ETKB Stratejik Planı’nda, sonuç odaklı araştırma ve geliştirme faaliyetleri hedef olarak belirlenmiştir. Bu kapsamda teknoloji merkezlerinin desteklenmesi, kamu-üniversite-sanayi işbirliklerinin geliştirilmesi ve pilot Ar-Ge projelerinin hayata geçirilmesi, belirlenen hedefe ulaşılması için izlenecek stratejiler olarak belirlenmiştir.

Türkiye’de 30’u büyükşehir, 50’si il olmak üzere, 81 ilde toplam yaklaşık 1400 belediye bulunmaktadır. Büyükşehirlerde yer alan ilçe belediyeleri, yalnızca belediyeye ait binaların ve kendi sınırları içinde kalan katı atıkların toplanmasından sorumlu iken, büyükşehir belediyeleri ve büyükşehirler dışında kalan illerde yer alan ilçe/belde belediyeleri, belediyelere ait binalar ve katı atıkların toplanması gibi işlere ek olarak, çeşitli başka alanlarda da sorumluluk sahibidir. Belediyelerin enerji masrafları, İller Bankası aracılığıyla devlet bütçesinden karşılanmakta, belediyeler %5 ilâ %10 arasında değişen oranlarda enerji maliyetlerinin karşılanmasına katkı sunmaktadır. Belediyelerde yapılacak yatırımlar, İller Bankası vasıtasıyla devlet bütçesi kullanılarak veya yerel ticari bankalardan ya da Uluslararası Finans Kuruluşlarından (UFK [örneğin Avrupa İmar ve Kalkınma Bankası]) alınan krediler yoluyla gerçekleştirilmektedir.

‘Üniversiteler’ kategorisi altında çok sayıda kurum kastedilmektedir. Bunlar arasında sayısı 200’ün üzerinde yer alan üniversiteler, enstitüler ve araştırma merkezlerine ek olarak, 3.700 civarında meslek lisesi ile teknik lise sayılabilir. Yükseköğrenim kurumları, Yükseköğretim Kurulu (YÖK) bünyesinde eğitim verirken, meslek liseleri ve teknik liseler Milli Eğitim Bakanlığına (MEB) bağlıdır. Burada anılan okulların ve devlete ait yükseköğrenim kurumları ile araştırma enstitülerinin enerji maliyetlerinin de devlet bütçesinden karşılandığını, liseler için MEB, üniversiteler içinse YÖK tarafından enerji giderlerinin ödendiğini hatırlatmak gerekir. Lise düzeyindeki okullar ya da yükseköğrenim kurumları, kendilerine ait gelir kalemlerine sahip olmadıklarından, yerel bankalar ya da Uluslararası Finans Kuruluşları (UFK) tarafından kullandırılan kredilerden faydalanamamaktadır.

Proje kapsamında gerçekleştirilecek faaliyetlerle, bu farklı grupların Yenilenebilir Enerji ve Enerji Verimliliği uygulamaları ve yatırımları ile alakalı kapasitelerini geliştirmeleri beklenmektedir.

Proje Hedefi, Amacı ve Çıktıları

Projenin genel hedefi, AB’nin kaynak verimliliği ilkeleri ışığında enerji verimliliği ve yenilenebilir enerji uygulamalarını desteklemektir. Bu doğrultuda proje ile belediye ve üniversitelerin yenilenebilir enerji ve enerji verimliliği kapasitelerinin geliştirilmesi amaçlanmaktadır.

Projenin uygulama süresi sonunda ulaşılması beklenen sonuçlar:

  • Belediye ve üniversitelerin yenilenebilir enerji ve enerji verimliliği uygulamaları ile ilgili kapasitelerinin artırılması

  • Belediyelerde ve üniversite yerleşkelerinde yürütülmekte olan enerji verimliliği ve yenilenebilir enerji projelerine katkı sağlanması

  • Enerji verimliliği ve yenilenebilir enerji alanlarında Ar&Ge uygulamalarının desteklenmesi

Hedef Gruplar

Projenin temel hedef grubu, T.C. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı, özellikle de Enerji İşleri Genel Müdürlüğü (EİGM) ve Enerji Verimliliği ve Çevre Daire Başkanlığı (EVÇED), belediyeler (enerji yöneticileri vb. ilgili personel de dâhil olmak üzere) ve üniversiteler (enstitüler, araştırma merkezleri, meslek liseleri ve teknik liseler de dâhil olmak üzere) ile bu kurumlarda görev yapan çalışanlar / akademik personel ve öğrencileri içermektedir.

Tanım Kurum / Kuruluş Açıklamalar
Lider Kurum Dış İlişkiler Genel Müdürlüğü (DİGM) – Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı Lider Kurum, ilgili sektördeki eylemlerin programlanmasından ve izlenmesinden sorumludur.
Nihai Yararlanıcılar EİGM ve EVÇED (Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı) EİGM ve EVÇED birlikte Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı’nı temsil etmektedir.
Başlıca Hedef Gruplar Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı, Üniversite ve Belediyelerin personeli “Üniversiteler” ifadesi, enstitüleri, araştırma merkezlerini, meslek liselerini ve teknik liseleri de kapsamaktadır.
Başlıca Paydaş Kurumlar Türkiye Belediyeler Birliği (TBB) TBB Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı ile birlikte, belediyeler için temel irtibat kurumu olarak işlev görmektedir. Proje İş Tanımına göre, belediyelerin seçilmesi süreci, TBB’nin “rehberliğinde ve gözetiminde” yürütülecektir.
Yükseköğretim Kurumu (YÖK) Üniversiteler, enstitüler ve araştırma merkezleri için temel irtibat kurumu.
Milli Eğitim Bakanlığı (MEB) Meslek liseleri ve teknik liseler için temel irtibat kurumu.

Proje Faaliyetleri

Proje hedeflerine ulaşılabilmesi için yürütülecek faaliyetler 4 bileşen altında toplanmıştır:

Bileşen 1 kapsamında; Üniversite ve Belediyelerden 800 kişiye EV ve YE Yatırımları ile ilgili eğitimler verilecek ve vaka çalışmalarını incelemek üzere AB Üye Devletlerine çalışma ziyaretleri düzenlenecektir. Eğitim programları çerçevesinde, katılımcılar enerji yönetim sistemlerine ilişkin genel bilgileri kazanacak, AB Üye Devletlerindeki en iyi uygulamaları gözlemleme imkânı bulacak, farkındalık artırma yöntemlerini, proje yönetim döngüsünü, fizibilite çalışması / ihtiyaç analizi / çevresel etki değerlendirmesi gibi çalışmaları nasıl yapacağını ve EV ve YE projelerinin nasıl finanse edileceğine dair prosedürleri öğrenecektir. Eğitim programları ve çalışma ziyaretleri ile Üniversite ve Belediyelerin kapasiteleri artırılacak, vaka çalışmaları ile bu kurumların gelecekte kendi kapasite geliştirme faaliyetlerini yürütebilmelerini mümkün kılacak bilgi aktarımı sağlanacaktır.

Bileşen 2 sonucunda elde edilmesi gereken çıktılar şu şekildedir: YE&EV kontrol listeleri, saha ziyaretleri, 160 uygun projenin belirlenmesi, ihtiyaç analizi, fizibilite ve etüt raporları. Bileşen 2 altında gerçekleştirilecek faaliyetler, nihai yararlanıcıların Türkiye genelinde 160 proje geliştirmelerini ve bu projeleri hayata geçirmelerini kolaylaştıracaktır. Bu sayede, Türkiye’nin her yerinde, proje geliştirme ve uygulama kapasitesi artırılmış olacaktır. Proje uygulamasının sona ermesini takiben, bu kapasite artışı gelecekte de benzer projelerin hazırlanması için gerekli zeminin oluşturulmasına katkı sağlayacaktır. Aynı zamanda bu faaliyetler, Türkiye’de enerji etüdü ve YE fizibilite piyasasını da güçlendirecektir. Bu sebeple, Proje Türkiye’de ESCO (EVD) sisteminin oluşturulmasına yönelik her türlü girişimi desteklemelidir.

Bu Bileşenin temel hedeflerinden biri, IPA 2020 kapsamında desteklenecek ekipman alım projelerinde kullanılabilecek girdilerin oluşturulmasıdır. Bu bağlamda projesi seçilen belediye ve üniversitelere ihale dosyalarının hazırlanması sürecinde destek sağlanacaktır. Söz konusu ihale dosyaları, sonradan ilgili belediye ve üniversiteler tarafından kullanılabilecektir.

Proje kapsamında belediyeler ve üniversiteler tarafından bağımsız olarak geliştirilmiş ve bu Bileşen kapsamındaki danışmanlık hizmetlerini almaya hazır en fazla 20 projeye mühendislik desteği sağlanacaktır.

Bileşen 4 kapsamında faaliyetlerin uygulanması sonucunda, seçim metodolojisi raporu ve çevrimiçi başvuru aracı geliştirilecek, AB üye devletlerine çalışma ziyaretleri yapılacak, Ar&Ge projelerine yönelik bilgi aktarımı ve nihai Yararlanıcılara Ar&Ge alanında uzman desteği sağlanacaktır. Bu da, üniversitelerin Ar&Ge projeleri geliştirmelerine, seçim metodolojilerini oluşturmalarına ve gelecekte Ar&Ge alanında geliştirilecek projeler için verilecek desteklerden yararlanmasına imkân sağlayacaktır.

Proje Ekibi

OPERASYON KOORDİNASYON BİRİMİ

Mustafa Çalışkan
Enerji İşleri Genel Müdürlüğü, Daire Başkanı
Proje Koordinatörü

Murat Ersin Şahin
Enerji Verimliliği ve Çevre Daire Başkanı,
Tanıtım, Eğitim ve Etüt Dairesi Başkanı
Proje Koordinatörü

TEKNİK DESTEK EKİBİ

Başak İşbir Karaman
Proje Direktörü

Mehtap Bahadır Kayhan
Proje Yöneticisi

Zoran Morvaj
Takım Lideri

Dušan Gvozdenac
Kilit Uzman 2

Gülru Topçu
İletişim Uzmanı

Arif Künar
Enerji Verimliliği Uzmanı

Faruk Telemcioğlu
Yenilenebilir Enerji Kaynakları Uzmanı

Nevin Ergeneli
Eğitim Koordinatörü